Nowy model transferu wiedzy
WYDZIAŁ FILOZOFICZNY
CENTRUM EWALUACJI I ANALIZ POLITYK PUBLICZNYCH
W jaki sposób zwiększyć w Małopolsce intensywność współpracy pomiędzy naukowcami a przedsiębiorcami, którzy mogą być zainteresowani wykorzystaniem wyników badań? Nad jednym z rozwiązań skutecznego przepływu wiedzy, Modelem SPIN, pracuje zespół z Centrum Ewaluacji i Analiz Polityk Publicznych Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Po co?
Wyobraźmy sobie przepaść. Po obu jej stronach mamy przedsiębiorcę i naukowca, którzy mówią innym językiem, inaczej mierzą czas i mają różne kryteria sukcesu własnych przedsięwzięć. Nawet jeśli zechcą wybudować pomost nad tą przepaścią, to będzie im trudno się porozumieć, stosując tak odmienne jednostki miary i różne określenia na nazwanie wykonywanych czynności. Mimo wszystko czasami się to udaje, także dzięki funkcjonowaniu takich jednostek jak centra transferu technologii (np. CITTRU na Uniwersytecie Jagiellońskim). Jednak do współpracy dochodzi stosunkowo rzadko. Skąd więc ta przepaść? Czy naukowcy i przedsiębiorcy pochodzą z różnych planet? A może mają różne DNA? Doskonale wiadomo, że nie. Należy więc uznać, że trudności w porozumieniu wynikają z uwarunkowań tylko w części zależnych od tych osób.
Problemy ze współpracą oznaczają brak przełożenia tkwiącego w nauce potencjału na konkurencyjność i innowacyjność firm. Szczególnie widać to w Małopolsce, która pod względem poziomu uczelni akademickich jest w ścisłej czołówce kraju. Mnogości ośrodków naukowych nie towarzyszy jednak intensywne wykorzystywanie wyników badań przez przedsiębiorstwa. „Głównym celem naszego projektu jest pogłębienie współpracy naukowców i przedsiębiorców, a przez to osiągnięcie korzyści dla każdej z zainteresowanych stron" – informuje Seweryn Krupnik z Centrum Ewaluacji i Analiz Polityk Publicznych (CEAPP). Dla przedsiębiorców takimi profitami mogą być: osiągnięcie przewagi konkurencyjnej poprzez wykorzystanie innowacyjnych rozwiązań, natomiast dla naukowców – wdrożenie wypracowanych rozwiązań oraz zysk finansowy.
Rys. 1. Schemat prac projektowych przy Modelu SPIN
Jak?
Zespół Centrum miał za zadanie dokonać diagnozy stanu transferu wiedzy w Małopolsce oraz potencjału innowacyjnego województwa. Na podstawie tego rozpoznania została opracowana pierwsza – wdrażana od kwietnia 2013 do września 2014 roku – koncepcja modelu SPIN. Na tym etapie zespół CEAPP obserwuje działania partnerów i przygotowuje się do stworzenia finalnej wersji. Schemat prac projektowych przedstawiono na rysunku.
Najważniejszym efektem diagnozy było zidentyfikowanie pięciu podstawowych kategorii barier utrudniających współpracę naukowców i przedsiębiorców:
• procesów – niewystarczająca organizacja przebiegu transferu wiedzy na uczelniach,
• analiz – brak dostatecznej wiedzy o potrzebach przedsiębiorców,
• kompetencji – brak odpowiednich kompetencji naukowców i przedsiębiorców,
• komunikacji – brak informacji o możliwości współpracy czy zaangażowania po obu stronach transferu wiedzy,
• transakcji – ograniczenia prawne oraz proceduralne w jednostkach naukowych dotyczące własności intelektualnej i komercjalizacji.
Bariery te stały się punktem wyjścia do zaprojektowania Modelu SPIN. Model opisuje działania, które należy zrealizować w odniesieniu do tzw. inteligentnych specjalizacji, czyli obszarów mających kluczowe znaczenie dla rozwoju społeczno-gospodarczego województwa małopolskiego, by przezwyciężyć wskazane powyżej bariery. Do działań tych należą m.in.: nawiązywanie strategicznych partnerstw, analizy rynku, właściwa komunikacja z potencjalnymi współpracownikami, czy przegląd i usprawnianie procedur na uczelniach. Za realizację tych działań odpowiedzialni będą pracownicy tworzonych na uczelniach centrów, które są kluczowym elementem modelu.
Centra te – współdziałając z centrami transferu technologii – będą nawiązywały współpracę z przedsiębiorstwami w ramach wybranych obszarów wiedzy (budownictwa energooszczędnego, inteligentnych sieci energetycznych, medycyny translacyjnej i biotechnologii). Opisywane ośrodki (Centrum Inteligentnych Systemów Informatycznych – AGH, Małopolskie Centrum Biotechnologii – UJ, Małopolskie Centrum Budownictwa Energooszczędnego – Politechnika Krakowska, Małopolski Ośrodek Medycyny Translacyjnej – Collegium Medicum UJ) rozpoczęły swoją działalność w kwietniu 2013 roku.
W realizacji tego rodzaju działań dość łatwo jest pozostać wyłącznie na poziomie ogólnych deklaracji i postulatów. W przypadku projektu SPIN bezruchowi ma zapobiec rozbudowany aspekt ewaluacyjny ze szczegółową listą warunków (m.in. liczba wdrożeń, liczba wspólnych aplikacji o zewnętrzne finansowanie), które powinny zostać spełnione, by projekt mógł zakończyć się sukcesem.
O sukcesie projektu będzie można mówić, gdy w wyniku funkcjonowania centrów nawiązane zostaną liczne relacje z przedsiębiorcami prowadzące do wspólnie realizowanych konceptów, które z kolei umożliwią wypracowywanie innowacyjnych produktów i usług. Krytycznym elementem projektu jest udowodnienie przez centra ich użyteczności (dla naukowców, przedsiębiorców i uczelni). Tylko spełniając ten warunek będą mogły one funkcjonować jako trwałe rozwiązania, niezależnie od finansowania z projektu.
Po zakończeniu tego przedsięwzięcia o jego sukcesie będzie można mówić, jeśli widoczny będzie efekt funkcjonowania centrów w branżach, którym są dedykowane (m.in. wzrost liczby i konkurencyjności przedsiębiorstw zajmujących się biotechnologią, medycyną translacyjną, budownictwem energooszczędnym i inteligentnymi sieciami energetycznymi). Istotne znaczenie będą miały także efekty specyficzne dla danego obszaru wiedzy, m.in. spadek zgonów spowodowanych chorobami układu krążenia czy obniżenie kosztów wykorzystania energii przez przedsiębiorstwa i jednostki samorządu terytorialnego.
„Jednocześnie efektem naszych działań będzie model uwzględniający doświadczenia czterech centrów. Model, który będzie mógł być wdrażany w innych obszarach" – podsumowuje Seweryn Krupnik.
Więcej informacji:
www.spin.malopolska.pl
www.ceapp.uj.edu.pl